خیال پردازی در کودکان

خیال پردازی در کودکان یکی از ویژگی های مهم و طبیعی آنهاست. کودکان به دلایل مختلف از جمله عدم تجربه، عدم شناخت کامل از جهان پیرامون خود، نداشتن تجربه های مناسب و … به خیال پردازی مشغول می شوند. خلاقیت، تفکر و تخیل قوی کودکان باعث می شود که در دنیای خودشان با فضاهای جدید، شخصیت های فانتزی و رویداد های غیرمعمول آشنا شوند.

خلاق بودن کودکان در خلق داستان های فانتزی، نقاشی های خلاقانه و بازسازی دنیای پیرامونشان باعث تحرک در سطح عصبی آنها می شود. بر اساس تحقيقات علمي، فعاليت‌هاي خلاق كودكان به رشد سطح عصبي كودك كمك مي‌كند.

خلاصه این است که خلاق بودن و خيال پردازي كودكان، نه تنها براي خود كودكان بلكه براي جامعه و اقتصاد هم مفيد است. به همین دلیل، والدین و مربیان باید از خلاقیت و خیال پردازی کودکان حمایت کنند و آنها را در این راستا تشویق کنند.

خیال پردازی در کودکان به صورت تصور و خلق داستان های خیالی و فانتزی در ذهنشان است. این فرآیند معمولاً با استفاده از تصاویر و صحنه های ذهنی، شخصیت های جدید، مکان های جدید و رویدادهای جالب و دلپذیر انجام می شود. خلاقیت، تخیل و تجربه های قبلی کودک نقش بسزایی در خلق داستان های خود بازی می کند. این فرآیند به کودکان کمک می کند تا با دنیای پیرامون خود بهتر آشنا شوند، احساسات و افکار خود را برجسته سازند و نگرش خلاقانه به مسائل را پرورش دهند.

خیال پردازی در کودکان به چند صورت متفاوت است:

1- خیال پردازی ساده: کودکان به راحتی می‌توانند خود را در دنیای خیال خودشان قرار دهند و با ایده‌های ساده و جذاب، بازی کنند.

2- خیال پردازی پویا: بعضی از کودکان توانایی خلق دنیای پویای خود را دارند. آن‌ها ممکن است شخصیت‌های جدید، محل‌های جدید و حتی قوانین جدید برای بازی‌شان اختراع کنند.

3- خیال پردازی شخص گرا: بعضی از کودکان تمایل دارند تجسم شخص گرایانه از خودشان در دوران بازی داشته باشند. آن‌ها ممکن است نقش شخص مورد علاقه‌شان را بازی کرده و به عبارات “مثل من” و “مثل من نبود” تکرار کنند.

4- خيال پردازی هيجان افزائی: بعضی از کودکان ممکن است خیال پردازی‌هایی داشته باشند که شامل عناصر هیجان افزایی مثل ترس، تعقیب و گریز و رقابت باشد.

5- خيال پردازی آموزشي: بعضي از کودکان ممکن است در دوران بازي، خود را در نقش يک معلم يا دانشمند قرار دهند و به عبارات “آموختم” و “آموختن سخت است” تكرار كنند.

6. خیال پردازی خلاقانه: در این نوع خیال پردازی، کودکان با استفاده از خلاقیت و تخیل خود، دنیای جدید و فانتزی را بوجود می آورند. آنها ممکن است شخصیت های فانتزی مثل پرنسس ها، شوالیه ها، جادوگران و … را بسازند و داستان های جذاب و دیدارهای تخیلی را به اشتراک بگذارند.

7. خیال پردازی تجربه ای: در این نوع خیال پردازی، کودکان با استفاده از تجربه های خود، دنبال کردن چشم انداز های جدید و تجسم آینده، به سفر در زمان میرود. آنها ممکن است به گذشته سفر کنند یا به آینده نگاه کنند.

8. خیال پردازی بازتاب دهنده: در این نوع خیال پردازی، کودکان با استفاده از شخصيت‌های محبوب خود، داستان‌هایی را بازتاب می‌دهند که در زندگی واقعی با آنها مواجه شده‌اند. آنها ممکن است به عنوان یک شخصیت خودشان در داستان شرکت کنند و مسائل روزمره خود را با استفاده از داستان های تخیلی حل کنند.

9. خیال پردازی اجتماعی: در این نوع خیال پردازی، کودکان با دوستان خود گروه های جدید تشکیل میدهند و بازی های جمعی را برگزار مینمایند. آنها ممکن است نقش های مختلف را به عهده بگیرند و به صورت گروه به سفر در دوران پادشاهان، جستجو برای گنجینه های قدیم، چالش های ورزشی و … بپردازند.

معایب خیـال پردازی در کودکان:

1- از دست دادن واقعیت: خیال پردازی ممکن است باعث شود که کودکان از دنیای واقعی دور شوند و به دنیای خیالی فرو روند. این ممکن است باعث شود که آنها از واقعیت‌های محیط خود بگریزند.

2- تبلیغات نامتعارف: بسیاری از تبلیغات برای کودکان، به شکل خلاقانه‌ای طراحی شده‌اند تا به آنها جذاب بنظر برسد. اما در بسیاری از موارد، تصورات خلاقانه در تبلیغات با واقعیت‌های محصول چگونگی ندارد.

3- سوء استفاده: در بسیاري از موارد، خيال پردازي به عنوان يك روش ساده جهت سوء استفاده قرار گرفته است. به عبارت ديگر، كودكان ممكن است با كمك خيال پردازي، به سختي قابل تشخيص باشند كه چگونه يك فرد بدنام يا يك شركت بدنام، از آنها سوء استفاده مي‌كند.

4- ایجاد ترس: خیال پردازی ممکن است باعث شود که کودکان ترسیده و نگران شوند. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است به دلیل تصورات خلاقانه‌ای که در ذهنش دارد، از حیوانات یا اشیاء خاصی ترسیده و نگران شود.

5- از دست دادن زمان: خیال پردازی ممکن است باعث شود که کودکان وقت زیادی را صرف فعالیت‌های خلاقانه و خیال پردازی کنند و به سایر فعالیت‌های مفید نپردازند.

مزایای خیال پردازی در کودکان:

1- تقویت خلاقیت: خیال پردازی به کودکان کمک می کند تا خلاقیت و ابتکار را در خود تقویت کنند و ایده های جدید و نوآورانه ای برای بازی و فعالیت هایشان پیدا کنند.

2- تقویت مهارت های زبانی: خیال پردازی به کودکان کمک می کند تا مهارت های زبانی خود را تقویت کنند، زیرا برای شخصیت های خود داستان های جذاب و جالب اختراع می کنند.

3- تقویت قابلیت حل مسئله: با خلق داستان های جدید، کودکان به چالش های جدید روبرو می شوند و قابلیت حل مسئله شان را تقویت می کنند.

4- افزایش اعتماد به نفس: با خلق داستان های جذاب، کودکان احساس قدرت و اعتماد به نفس بالاتر به خود دارند.

5- سرگرم‌کننده بودن: خیال پردازی برای کودکان فعالیتی سرگرم‌کننده و لذت‌بخش است که آنها را از خستگی و بی‌حوصلگی دور می‌کند.