میزان تاثیر بازی و اسباب بازیها در یادگیری و مهارتهای فکری و جسمی کودکان

تنوع در بازی‌های کودکان

کودکان هم مانند بزرگترها هر یک توان خاصی دارند – چه از لحاظ جسمی‌و چه از لحاظ روانی – در بازی‌های کودکان، خصیصه ای به نام تنوع، بسیار مشاهده می‌شود. کودکان زود دل می‌بندند و زود هم فراموش می‌کنند. این موضوع کاملاً بارز است که همه کودکان به یک روش و نوع، بازی نمی‌کنند. تنوع در بازی‌های کودکان می‌تواند ناشی از این باشد:

تفاوت‌های فردی، درجه تندرستی و سلامتی، سطح رشد جسمی‌حرکتی، میزان بهره هوشی، نوع جنسیت، نوع محیطی که در آن پرورش یافته اند، وضعیت اجتماعی و اقتصادی عامل جغرافیایی، میزان اوقات فراغت و وضعیت وسایل و امکانات بازی.

فواید و تاثیر بازی بر رشد کودکان را نمی‌توان نادیده گرفت. بازی‌های پر تحرک کودک خود را محدود نکنید، با این کار نه تنها جلوی رشد فکری او را می‌گیرید، بلکه رشد جسمی‌او را هم مختل می‌کنید.

فواید بازی کودکانه:

• بازی کردن قوه تخیل او را تقویت می‌کند.
• بازی مهارت‌های اجتماعی او را ارتقا می‌بخشد.
• بازی رشد جسمانی او را افزایش می‌دهد.
• بازی به کودک کمک می‌کند تا هیجان خود را تخلیه کند.

بازی کردن می‌تواند بر شخصیت کودک تاثیر گذار باشد به این صورت که :

زمانی که کودک در پی نیازهای غریزی خود رها می‌شود، ساز و کارهای درونی و بیرونی او همه فعال می‌شوند، آرامش درونی پیدا می‌کنند، تمرکز می‌کنند و فکرش را به کار می‌اندازد و خلاقیتش را بروز می‌دهد.

آرامش کودک از او شخصیتی سالم و خوش بین و آینده نگر می‌سازد.

وقتی تمرکز می‌کند، قدرت برنامه ریزی و سیاست گذاری را تمرین می‌کند. کودکانی که تمرکز را یاد بگیرند در بزرگی مدیرانی بزرگ و موفق خواهند شد.

زمانی که می‌اندیشد به راهکارهای بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت دست پیدا می‌کند.

هرزمان کودک در تنهایی خود بازی کند، خود به خود بر زمان و کار و امکاناتش مدیریت می‌کند و زیرا به تکرار گرفتار می‌شود و از تکرار خسته می‌شود، می‌کوشد راه‌های دیگری برای بازی پیدا کند.

هرگاه با دیگران بازی کند از روابط خانوادگی تا اجتماعی همه را می‌آزماید، ولی گاهی مادران محافظه کار، به دلیل حساسیت‌های بی مورد جلوی این تجربه‌ها را می‌گیرند.

به طور کلی 3 نوع بازی داریم:

بازی فردی:

کودک تا قبل از 2 سالگی به تنهایی بازی می‌کند. ساعت‌ها با یکی از اعضای بدنش یا یک اسباب بازی مشغول می‌شود و به همسالان یا بزرگسالان برای بازی نیازی نمی‌بیند. عمدتا بازی‌های کودک در این سن، به صورت اکتشافی است.

به این معنی که کودک نسبت به بدن خود و محیط اطرافش بسیار کنجکاو است و کشف نقاط مختلف خانه و سرگرم شدن با وسایل مختلف که در گوشه و کنار خانه وجود دارند برای او یک بازی به حساب می‌آید. نکته مهم این است که کودک را به خاطر اکتشافاتش سرزنش نکنید تا حس کنجکاوی او سرکوب نشود.

بازی موازی:

از سن 2 تا 3 سالگی کودک به بازی موازی می‌پردازد. بازی موازی به این گونه است که دو کودک در فاصله 50 سانتی‌متری یا کمتر و بیشتر هر دو به یک بازی (مثلا ماشین بازی) مشغول هستند.

گاهی به یکدیگر نگاه می‌کنند و اسباب بازی‌های خود را با هم عوض می‌کنند، ولی هیچ ارتباط دیگری با هم ندارند. به اصطلاح کنار هم بازی می‌کنند، ولی با هم بازی نمی‌کنند.

بازی دیگر در این سن بازی نمادی ساده است. به این معنی که کودک مثلا یک خیار را جلوی گوش خود می‌گیرد و شروع به حرف زدن می‌کند، گویی آن خیار یک تلفن است و بعضی مواقع همان خیار را کنار گوش شما می‌گیرد و با ایما و اشاره به شما می‌فهماند که با آن صحبت کنید. این بازی‌های نمادی آغاز شکل گیری قوه تخیل و خلاقیت است.

بازی اجتماعی:

کودک بعد از 3 سالگی با همسالان خود همبازی می‌شود. هنگام بازی دائم با آنها در تعامل است و تنها در این سن کودک قادر به انجام بازی‌های مشارکتی و دسته جمعی خواهد بود و هنگام بازی با مفاهیمی‌مانند رعایت نوبت و برد و باخت آشنا خواهد شد.

به همین دلیل است که در این سن وجود همبازی برای کودک اهمیت دارد؛ خواه این همبازی خواهر و برادر یا دوست مهد کودک یا … باشد، کودک نیازمند آنها است. پس باید از این سن شرایطی برای او فراهم کرد تا بتواند با همسالانش ارتباط برقرار کند.

نقش و فواید بازی کودکانه در رشد اجتماعی کودک :

از طریق بازی است که کودک شهامت ورود به اجتماع را پیدا می‌کند و می‌آموزد که چگونه می‌توان در زندگی اجتماعی مسئولیت پذیر باشد. همچنین روش‌های مختلف مبارزه با مشکلات و پیدا کردن راه حل مشکلات را می‌آموزد. به‌ طور‌ کلی بازی مزیت‌های زیر را از لحاظ رشد اجتماعی در پی دارد:

• سبب ارتباط کودک با محیط بیرون می‌شود و دنیای اجتماعی او را گسترش می‌دهد.
• باعث شکوفایی استعدادهای نهفته و بروز خلاقیت در کودک می‌شود.
• همکاری، همیاری و مشارکت کودک توسعه می‌یابد.
• آشنایی کودک با رعایت اصول و مقررات.
• کودک رقابت را می‌آموزد و شکست را به‌ طور واقعی تجربه می‌کند.
• کودک قدرت ابراز وجود پیدا می‌کند و از ترس، کم رویی و خجالت بیهوده رها می‌شود.
• کودک چگونگی حمایت از افراد ضعیف را می‌آموزد.

غلبه بر استرس

کودکان هرچقدر که بزرگتر می‌شوند با رویدادهای مختلفی از جمله فشار همسالان، مسائل عاطفی و دوستانه و با استرس درس و نمره مواجه هستند. بازی به کودکان می‌آموزد که چگونه با فشارهای متفاوت و انواع استرس کنار بیایند و دوباره تعادل را در زندگی شخصی خود برقرار کنند. با کسب این هنر و مهارت آنها همواره در زندگی قادر خواهند بود تا راهی سازنده و سالم برای غلبه بر استرس بیابند.